- Προστασία των συνδικαλιστικών ελευθεριών
- Ποιες είναι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις
- Διαδικασία ίδρυσης πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων
- Προστασία συνδικαλιστικών στελεχών
- Διακαιώματα των επιχειρησιακών σωματείων
- Το δικαίωμα της απεργίας
- Η συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος
- Πώς κηρύσσεται η απεργία;
- Προθεσμίες για την κήρυξη της απεργίας
- Προσωπικό ασφαλείας
- Ολόκληρος ο Ν.1264/82 για την προστασία τωνσυνδικαλιστικών ελευθεριών
Προστασία των συνδικαλιστικών ελευθεριών
Τα συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται
από το Σύνταγμα και τους νόμους. (Νόμος 1264/82 "Για τον
εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των
συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων" όπως τροποποιήθηκε και
συμπληρώθηκε με τους νόμους 1915/90 και 2224/94)
Οι διατάξεις του ν.1264/82 εφαρμόζονται σε όλους τους
εργαζόμενους που απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου
τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο Δημόσιο, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ. Δεν εφαρμόζεται για τις
δημοσιογραφικές και ναυτεργατικές οργανώσεις, για τις οποίες ισχύουν ειδικές
διατάξεις. Για τους δημόσιους υπάλληλους, υπάλληλους ΝΠΔΔ και ΟΤΑ εφαρμόζονται
οι ειδικές ρυθμίσεις του άρθρου 30 του ν.1264/82.
Ποιες είναι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις
Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις διακρίνονται σε πρωτοβάθμιες,
δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες.
Πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι
· Tα
επιχειρησιακά ή κλαδικά σωματεία που ιδρύονται από 20 τουλάχιστον εργαζόμενους.
Για την ίδρυση απαιτείται απόφαση του Πρωτοδικείου και εγγραφή στο βιβλίο
σωματείων.
· Οι
ενώσεις προσώπων σε επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 40 άτομα και δεν υπάρχει
σωματείο με τους μισούς τουλάχιστον ως μέλη του. Την ένωση προσώπων συνιστούν
10 τουλάχιστον εργαζόμενοι με ιδρυτική πράξη που καταθέτουν στο αρμόδιο
Ειρηνοδικείο και κοινοποιούν στον εργοδότη. Η ιδρυτική πράξη της πρέπει να
αναφέρει το σκοπό της, δύο εκπροσώπους της και τη διάρκειά της που δεν
υπερβαίνει τους 6 μήνες.
· Τα τοπικά
παραρτήματα σωματείων ευρύτερης ή πανελλαδικής έκτασης, που προβλέπονται από τα
καταστατικά τους και μόνο για το δικαίωμα να γίνουν μέλη του αντίστοιχου
Εργατικού Κέντρου.
Δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι οι
· Ομοσπονδίες:
ενώσεις 2 τουλάχιστον σωματείων του ίδιου ή συναφών κλάδων οικονομικής
δραστηριότητας ή επαγγελμάτων
· Εργατικά
Κέντρα: ενώσεις 2 τουλάχιστον σωματείων και τοπικών παραρτημάτων που έχουν την
έδρα τους μέσα στην περιφέρεια του αντίστοιχου Εργατικού Κέντρου
Τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις
(συνομοσπονδίες) είναι ενώσεις Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων. Τριτοβάθμια
συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων είναι η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών
Ελλάδος (ΓΣΕΕ).
Σκοποί συνδικαλιστικών οργανώσεων
Οι συνδ. οργανώσεις έχουν σκοπό τη διαφύλαξη και προαγωγή
των εργασιακών, οικονομικών, ασφαλιστικών, κοινωνικών και συνδικαλιστικών
συμφερόντων των εργαζομένων.
Οι συνδ. οργανώσεις για την πραγματοποίηση των σκοπών τους
δικαιούνται μεταξύ άλλων:
- Ν' αναφέρονται στις διοικητικές και άλλες αρχές για κάθε ζήτημα που αφορά τους σκοπούς τους και τα συμφέροντα των μελών τους.
- Να καταγγέλουν στις διοικητικές και δικαστικές αρχές τις παραβιάσεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας και των κανονισμών που αφορούν τις ίδιες και τα μέλη τους.
Οι συνδ. οργανώσεις απαγορεύεται ν' ασκούν κερδοσκοπική
δραστηριότητα, μπορούν όμως χωρίς επιδίωξη κέρδους να συνιστούν καταναλωτικούς
ή πιστωτικούς συνεταιρισμούς, να διατηρούν εντευκτήρια και βιβλιοθήκες και να
παρέχουν μαθήματα επιμόρφωσης των μελών τους.
Επίσης μπορούν να δημιουργούν ειδικά κεφάλαια για την
εξυπηρέτηση εκτάκτων σκοπών αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας των μελών τους.
Η ίδρυση ενός σωματείου
Σε κάθε Πρωτοδικείο τηρείται ειδικό βιβλίο σωματείων και
φάκελος που περιέχει το καταστατικό και τις τροποποιήσεις του, καθώς και
έγγραφα σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες. Τα σχετικά με την ίδρυση ενός
σωματείο άρθρα του Αστικού Κώδικα είναι τα ακόλουθα:
Αρθρο 78
Σωματείο
Ένωση προσώπων που επιδιώκει σκοπό μη κερδοσκοπικό αποκτά
προσωπικότητα όταν εγγραφεί σε ειδικό δημόσιο βιβλίο (σωματείο) που τηρείται
στο πρωτοδικείο της έδρας του. Για να συσταθεί σωματείο χρειάζονται είκοσι
τουλάχιστον πρόσωπα.
Αρθρο 79
Αίτηση για την εγγραφή σωματείου
Για την εγγραφή του σωματείου στο βιβλίο οι ιδρυτές ή η
διοίκηση του σωματείου υποβάλλουν αίτηση στο πρωτοδικείο. Στην αίτηση
επισυνάπτονται η συστατική πράξη, τα ονόματα των μελών της διοίκησης και το
καταστατικό με τις υπογραφές των μελών και με χρονολογία.
Αρθρο 80
Καταστατικό σωματείου
Το καταστατικό, για να είναι έγκυρο, πρέπει να καθορίζει: 1.
το σκοπό, για την επωνυμία και την έδρα του σωματείου. 2. τους όρους της
εισόδου, της αποχώρησης και της αποβολής των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και
τις υποχρεώσεις τους. 3. τους πόρους του σωματείου. 4. τον τρόπο της δικαστικής
και της εξώδικης αντιπροσώπευσης σωματείου 5. τα όργανα της διοίκησης του
σωματείου, καθώς και τους όρους με τους οποίους καταρτίζεται και λειτουργεί η
διοίκηση και παύονται τα όργανά της. 6. τους όρους με τους οποίους συγκαλείται,
συνεδριάζει και αποφασίζει η συνέλευση των μελών. 7. τους όρους για την
τροποποίηση του καταστατικού. 8. τους όρους για τη διάλυση του σωματείου.
Αρθρο 81
Απόφαση για την εγγραφή του σωματείου
Αν συντρέχουν οι νόμιμοι όροι, το πρωτοδικείο δέχεται την
αίτηση και διατάζει: 1. να δημοσιευτεί στον τύπο περίληψη του καταστατικού με
τα ουσιώδη στοιχεία του. 2. να εγγραφεί το σωματείο στο βιβλίο των σωματείων. Η
εγγραφή αυτή περιλαμβάνει το όνομα και την έδρα του σωματείου, τη χρονολογία
του καταστατικού, τα μέλη της διοίκησης και του όρους που την περιορίζουν.
Το καταστατικό βεβαιώνεται από τον πρόεδρο του δικαστηρίου
και κατατίθεται στο αρχείο του.
Αρθρο 82
Η απόφαση του πρωτοδικείου υπόκειται μόνο σε έφεση. Την
απόφαση που απορρίπτει την αίτηση έχει το δικαίωμα να εκκαλέσει μόνο αυτός που
είχε υποβάλει την αίτηση την απόφαση που δέχεται την αίτηση έχει το δικαίωμα να
εκκαλέσει μόνο η εποπτεύουσα αρχή.
Αρθρο 83
Από πότε υπάρχει το σωματείο
Το σωματείο αποκτά προσωπικότητα από τη στιγμή που θα
εγγραφεί στο βιβλίο. Η εγγραφή γίνεται μόλις η απόφαση που τη διατάζει γίνει
τελεσίδικη.
Αρθρο 84
Εγγραφή τροποποίησης του καταστατικού
Κάθε τροποποίηση του καταστατικού ισχύει μόνο αφού εγγραφεί
στο βιβλίο σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 79, 81 και 82.
Μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων
Κάθε εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει ένα δίμηνο στην
επιχείρηση ή τον κλάδο απασχόλησης έχει το δικαίωμα να γίνει μέλος του
αντίστοιχου επιχειρησιακού ή/και του κλαδικού σωματείου, εφόσον έχει τις
προϋποθέσεις που προβλέπουν τα καταστατικά τους.
Ανήλικοι και αλλοδαποί, εργαζόμενοι νόμιμα μπορούν να είναι
μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Κάθε σωματείο ή τοπικό παράρτημα σωματείου μπορεί, ύστερα
από απόφαση της διοίκησης του σωματείου, να γίνει μέλος του αντίστοιχου
Εργατικού Κέντρου ή Ομοσπονδίας. Αντιστοίχως κάθε Ομοσπονδία και Εργατικό
Κέντρο έχει το δικαίωμα να γίνει μέλος μιας συνομοσπονδίας.
Δικαιώματα των επιχειρησιακών σωματείων
Οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστικές τους οργανώσεις
προστατεύονται κατά την άσκηση κάθε συνδικαλιστικού δικαιώματος και στον τόπο
εργασίας:
· Τα
σωματεία δικαιούνται να έχουν πίνακες ανακοινώσεων στους τόπους εργασίας,
ύστερα από συμφωνία με τον εργοδότη για την επιλογή του χώρου.
· Οι
συνελεύσεις (τακτικές ή έκτακτες) της πιο αντιπροσωπευτικής συνδικαλιστικής
οργάνωσης συνέρχονται εκτός χρόνου απασχόλησης σε κατάλληλο χώρο του τόπου
εργασίας, εκτός των χώρων παραγωγής, τον οποίο ο εργοδότης υποχρεούται να
διαθέσει. Αν τέτοιος χώρος δεν υπάρχει, ο εργοδότης υποχρεούται να τον μισθώσει
σε ακτίνα μέχρι 1000
μέτρων από τον τόπο εργασίας.
· Οι
οργανώσεις κάθε βαθμού δικαιούνται να διανέμουν ανακοινώσεις τους όπως και να
εισπράττουν τις συνδρομές των μελών τους μέσα στο χώρο εργασίας και εκτός
χρόνου απασχόλησης.
· Ο
εργοδότης που απασχολεί περισσότερους από 100 εργαζόμενους υποχρεούται να
διαθέτει κατάλληλο χώρο στον τόπο εργασίας για γραφείο της συνδικαλιστικής
οργάνωσης της επιχείρησης.
· Ο
εργοδότης υποχρεούται τουλάχιστον μια φορά το μήνα να συναντιέται με τους
εκπροσώπους της συνδικαλιστικής οργάνωσης μετά από αίτησή τους και να μεριμνά
για την επίλυση των θεμάτων που απασχολούν τους εργαζόμενους.
· Οι
εκπρόσωποι του σωματείου ή του Εργατικού Κέντρου μπορούν να παρευρίσκονται κατά
τον Επιθεωρησιακό έλεγχο των οργάνων του Υπουργείου Εργασίας.
Σε περίπτωση διαφωνίας εργοδότη και εργαζόμενου για τα
ζητήματα του πίνακα ανακοινώσεων, του γραφείου, των συνελεύσεων και του
επιθεωρησιακού ελέγχου, αποφασίζει ο αρμόδιος Επιθεωρητής Εργασίας.
Ποινικές διατάξεις: Όποιος εμποδίζει με σωματική ή
ψυχολογική βία τις συνεδριάσεις της διοίκησης ή τις συνελεύσεις μελών
συνδικαλιστικών οργανώσεων τιμωρείται με φυλάκιση μέχρις ενός έτους, αν η πράξη
δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη.
Προστασία της συνδικαλιστικής οργάνωσης
Τα όργανα του Κράτους έχουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν τα
απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της ανεμπόδιστης άσκησης του δικαιώματος για
την ίδρυση και αυτόνομη λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Απαγορεύεται στους εργοδότες και σε οποιονδήποτε τρίτο να
προβαίνουν σε οποιαδήποτε ενέργεια που σκοπεύει στην παρακώλυση της άσκησης των
συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και ιδιαίτερα:
Ν' ασκούν επιρροή στους
εργαζόμενους για την ίδρυση ή μη ίδρυση συνδικαλιστικής οργάνωσης.
Να επιβάλλουν ή να παρεμποδίζουν με
οποιοδήποτε τρόπο την προσχώρηση εργαζομένων σε ορισμένη συνδικαλιστική
οργάνωση.
Ν' απαιτούν από τους εργαζόμενους
δήλωση συμμετοχής, μη συμμετοχής ή αποχώρησης από συνδικαλιστική οργάνωση.
Να υποστηρίζουν ορισμένη
συνδικαλιστική οργάνωση με οικονομικά ή άλλα μέσα.
Να επεμβαίνουν με οποιοδήποτε τρόπο
στη διοίκηση, στη λειτουργία και στη δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Να μεταχειρίζονται με ευμένεια ή
δυσμένεια τους εργαζόμενους, ανάλογα με τη συμμετοχή τους σε ορισμένη
συνδικαλιστική οργάνωση.
Ποινικές διατάξεις: Ο εργοδότης και οποιοσδήποτε τρίτος
παραβαίνει αυτές τις διατάξεις τιμωρούνται με φυλάκιση ή και με χρηματική ποινή
μέχρι 5.000.000 δρχ και εφόσον δεν προβλέπεται βαρύτερη ποινή από άλλη διάταξη.
Δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν σε συνδικαλιστική οργάνωση
εργαζομένων εργοδότες
Είναι άκυρη οποιαδήποτε απόλυση για νόμιμη συνδικαλιστική
δράση
Προστατεύονται επίσης από απόλυση αλλά και μετάθεση
Τα πρώτα 21 ιδρυτικά μέλη της
πρώτης υπό σύσταση συνδικαλιστικής οργάνωσης της επιχείρησης, για επιχειρήσεις
από 80-150 εργαζόμενους, 25 μέλη αν απασχολεί πάνω από 150 εργαζόμενους, 30
μέλη αν απασχολεί πάνω από 300, 40 μέλη αν απασχολεί πάνω από 500. Αν οι
εργαζόμενοι είναι από 40 έως 80, προστατεύονται τα 7 πρώτα ιδρυτικά μέλη. Η
προστασία αυτή ισχύει για ένα χρόνο από την ημέρα υπογραφής της ιδρυτικής
πράξης.
Τα μέλη της διοίκησης ή της
προσωρινής διοίκησης της συνδικαλιστικής οργάνωσης κατά την παρακάτω έκταση:
Εάν η οργάνωση έχει έως 200 μέλη, προστατεύονται τα 7 μέλη
της διοίκησης
Εάν η οργάνωση έχει έως 1000 μέλη, προστατεύονται τα 9 μέλη
της διοίκησης
Εάν η οργάνωση έχει πάνω από 1000 μέλη, προστατεύονται 11
μέλη της διοίκησης
· Η
καταγγελία της σχέσης εργασίας των παραπάνω προσώπων που προστατεύονται
επιτρέπεται μόνον:
Όταν κατά τη σύναψη της σύμβασης
εργασίας με τον εργοδότη ο εργαζόμενος τον εξαπάτησε παρουσιάζοντας πλαστά
πιστοποιητικά, για να προσληφθεί ή να λάβει μεγαλύτερη αμοιβή.
Όταν αποκάλυψε βιομηχανικά ή
εμπορικά μυστικά ή ζήτησε ή δέχτηκε αθέμιτα πλεονεκτήματα, κυρίως προμήθειες
από τρίτους.
Όταν προκάλεσε σωματικές βλάβες ή
εξύβρισε σοβαρά τον εργοδότη ή εκπρόσωπό του.
Όταν επίμονα κι αδικαιολόγητα
αρνήθηκε να εκτελέσει την εργασία για την οποία έχει προσληφθεί.
Όταν δεν προσέρχεται αδικαιολόγητα
στην εργασία του για παραπάνω από 7 ημέρες ή εξακολουθεί να συμμετέχει σε
απεργία που κρίθηκε με δικαστική απόφαση παράνομη και καταχρηστική.
Όταν μετέχοντας σε προσωπικό
ασφαλείας κατά τη διάρκεια της απεργίας δεν προσέφερε την εργασία του.
Όταν κατά τη διάρκεια απεργίας
εμπόδισε με χρήση βίας ή απειλής άλλους μισθωτούς να εργασθούν ή με πρόθεση
κατέστρεψε ή έβλαψε εγκαταστάσεις και εξοπλισμό της επιχείρησης.
Η συνδρομή κάποιου από τους παραπάνω σπουδαίους λόγους δεν
απαλάσσει τον εργοδότη από τις υποχρεώσεις που έχει σύμφωνα με τις διατάξεις
του Αστικού Κώδικα και της εργατικής νομοθεσίας (αποζημίωση κλπ)
Ποινικές διατάξεις: Ο εργοδότης που παραβαίνει αυτές
τις διατάξεις ή αρνείται την πραγματική απασχόληση εργαζόμενου που η απόλυσή
του κρίθηκε από τα δικαστήρια άκυρη, τιμωρείται με φυλάκιση ή και με χρηματική
ποινή μέχρι 1.000.000 δρχ και εφόσον δεν προβλέπεται βαρύτερη ποινή από άλλη
διάταξη.
Το δικαίωμα της απεργίας
Η απεργία προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους νόμους.
Αποτελεί δικαίωμα των εργαζομένων που ασκείται από τις συνδικαλιστικές
οργανώσεις ως μέσο για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών, εργασιακών,
συνδικαλιστικών και ασφαλιστικών συμφερόντων των εργαζομένων και ως εκδήλωση
αλληλεγγύης για τους αυτούς σκοπούς.
Σύμφωνα με το ν.1264/82 άρθρο 22:
Απαγορεύεται κατά τη διάρκεια νόμιμης απεργίας η πρόσληψη
απεργοσπαστών.
Απαγορεύεται η ανταπεργία (λοκ-άουτ)
Δεν επιτρέπεται η δικαστική απαγόρευση της απεργίας με
ασφαλιστικά μέτρα
Κήρυξη απεργίας
Για την άσκηση του δικαιώματος απαιτείται προειδοποίηση του
εργοδότη (ή της επαγγελματικής του οργάνωσης) 24 τουλάχιστον ώρες πριν από την
πραγματοποίησή της.
Για τους εργαζόμενους με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου
στο Δημόσιο, στους ΟΤΑ, στα ΝΠΔΔ και στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, η
λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών
του κοινωνικού συνόλου, απαιτείται η γνωστοποίηση των αιτημάτων με δικαστικό
επιμελητή 4 πλήρεις ημέρες πριν την πραγματοποίηση της απεργίας.
Η απεργία στις πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις
κηρύσσεται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης. Για ολιγόωρες στάσεις, εφόσον δεν
πραγματοποιούνται την ίδια μέρα ή μέσα στην ίδια εβδομάδα, αρκεί απόφαση του
ΔΣ, εκτός αν το καταστατικό ορίζει διαφορετικά.
Η απεργία στις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες
συνδικαλιστικές οργανώσεις κηρύσσεται με απόφαση του ΔΣ εκτός κι αν το
καταστατικό τους ορίζει διαφορετικά.
Προσωπικό ασφαλείας
Κατά τη διάρκεια της απεργίας η συνδικαλιστική οργάνωση
πρέπει να διαθέτει το αναγκαίο προσωπικό για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων της
επιχείρησης και την πρόληψη καταστροφών ή ατυχημάτων. Για επιχειρήσεις κοινής
ωφέλειας, που η λειτουργία τους έχει ζωτική σημασία για τις ανάγκες του
κοινωνικού συνόλου, ο νόμος προβλέπει και προσωπικό για την αντιμετώπιση
στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου. (Λεπτομέρειες για τον τρόπο
καθορισμού του προσωπικού ασφαλείας παρέχονται από τις διατάξεις του νόμου
1264/82).