PwC: Μελέτη Έξι προτάσεων για να δουλέψει το Δημόσιο – «Η ενίσχυση των θεσμών, βάση για την ανάπτυξη και την ευημερία»

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια από τις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας της

Την ανάγκη ενίσχυσης των θεσμών ως βάση για την ανάπτυξη της χώρας και την ευημερία των πολιτών της, επισημαίνει σε νέα της έκθεση η PwC.

Συγκεκριμένα, οι οικονομολόγοι της αναφέρουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε μια από τις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας της, κυρίως εξαιτίας των εγγενών αδυναμιών των θεσμών της αλλά και της εξασθένισής τους.

«Οι θεσμοί αποτελούν το βασικό ιστό πάνω στον οποίο λαμβάνονται όλες οι αποφάσεις και αναπτύσσονται οι ενέργειες του κράτους και των πολιτών, και αποτελούν την μόνη εγγύηση μιας ευνομούμενης και δημοκρατικής πολιτείας» σημειώνουν σχετικά.

Και προσθέτουν πως «η ευημερία, η ανάπτυξη αλλά και η ανεξαρτησία μιας χώρας στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην ποιότητα των θεσμών της, οι οποίοι δίνουν τα κίνητρα και αντικίνητρα για την συμπεριφορά των πολιτών, των οργανισμών, των κομμάτων και των πολιτικών».

Σύμφωνα με την PwC, κράτη με συμπαγείς, σταθερούς και προσαρμοζόμενους θεσμούς τείνουν να αναπτύσσονται ταχύτερα και να διευρύνουν την ευημερία των πολιτών τους.

«Η "αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης" στην εκτέλεση του ρόλου της, η "ρυθμιστική ποιότητα" στην άρση των αστοχιών των αγορών, η "πολιτική σταθερότητα" στο επίπεδο των πολιτικών, και η "ισχύς του νόμου", δηλαδή η απαρέγκλιτη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των θεσμών που στηρίζουν την λειτουργία μιας δυτικής κοινωνίας» αναφέρεται στην ίδια έκθεση.

Σύμφωνα με την μελέτη της PwC, η Ελλάδα υπολείπεται σε ποιότητα θεσμών σε σχέση με το επίπεδο ευημερίας που έχει κατακτήσει. Από την άλλη πλευρά, παρουσιάζει πλεόνασμα διαφθοράς στις βασικές θεσμικές συνιστώσες, όπως η κυβερνητική αποτελεσματικότητα και η ρυθμιστική ποιότητα. Το βασικότερο πρόβλημα όμως, είναι ότι η χώρα βρίσκεται σε τέτοιο σημείο, που η παραπέρα εξασθένιση των θεσμών μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη και μακροπρόθεσμη απώλεια ευημερίας.

Το κόστος της Δημόσιας Διοίκησης εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το μέγεθος της οικονομίας, από την ποιότητα των θεσμών και από το επίπεδο της διαφθοράς. Στην Ελλάδα είναι συμβατό με τα επίπεδα ευημερίας που η χώρα είχε επιτύχει πριν από τη κρίση. Στις σημερινές συνθήκες είναι αναλογικά υψηλότερο, καθώς η μείωσή του δεν έχει πλήρως παρακολουθήσει την συμπίεση του ΑΕΠ.

Το Ελληνικό κράτος, το οποίο ενσωματώνει την μεγάλη πλειοψηφία των θεσμών με εξαίρεση αυτών που πηγάζουν από τον χώρο της θρησκείας, είναι μη αποτελεσματικό και μη αποδοτικό. Η παθογένεια του έχει πέντε ισχυρά αρνητικά χαρακτηριστικά:

- πολυπληθείς και πολύφωνες κυβερνήσεις χωρίς κεντρικό συντονισμό, συνδεδεμένες μέσα από πληθώρα πελατειακών σχέσεων με τους πολίτες,

- συνεχή μεταβολή της πολιτικής οργάνωσης και των αρμοδιοτήτων με θέσπιση νέων δομών, που υπονομεύουν τις υπάρχουσες και μειώνουν την αποτελεσματικότητα δράσης των μηχανισμών

- επιχειρησιακή πολυδιάσπαση που έχει οδηγήσει στην πλήρη αδυναμία διαμόρφωσης ουσιαστικών πολιτικών του Κράτους και σε μεγάλες δυσκολίες παρακολούθησης της λειτουργίας των θεσμών

- πολυνομία, με πληθώρα ρυθμιστικών κειμένων, χωρίς κωδικοποίηση, η οποία δημιουργεί σε ένα απολύτως δαιδαλώδες θεσμικό οικοδόμημα δίχως εσωτερική ανοχή

- μεγάλη και συνεχώς διευρυνόμενη ανοχή στην μη τήρηση και την καταστρατήγηση των θεσμικών υποχρεώσεων των πολιτών και του Κράτους, από το παρκάρισμα και την οργάνωση των λαϊκών αγορών ως την λειτουργία των πανεπιστημίων και την έκδοση αδειών.

Η συστηματική αποθεσμοποίηση στην οποία οδηγούν αυτά τα χαρακτηριστικά επηρεάζει μακροπρόθεσμα την πορεία και την ευημερία της χώρας. Είναι απαραίτητη η επανασύνθεση των βασικών θεσμών πάνω στους οποίους στηρίζεται η Ελληνική κοινωνία και οικονομία και η αυστηρή και συστηματική βάση για τήρηση τους από όλους ανεξαιρέτως για να επανακτηθεί η ανάπτυξη και η αυξανόμενη ευημερία.

Η αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Ενισχύει όλους τους θεσμούς, βελτιώνει την λειτουργεία τους και στηρίζει την ανάπτυξη της χώρας. Η διοικητική και θεσμική ευστάθεια, ο συνεχής συντονισμός της διοίκησης και η μακροπρόθεσμη αντίληψη καθιστούν την διακυβέρνηση της χώρας πιο αποτελεσματική.

Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας, η ψήφιση μόνον ενός νομοσχεδίου από κάθε υπουργείο μέσα σε ένα χρόνο, η μη μεταβολή ενός νόμου παρά μόνον μετά από τριετία, η ακύρωση ενός νόμου αν δεν εκδοθούν οι εφαρμοστικές πράξεις εντός διμήνου και η μη ένταξη τροπολογιών για θέματα άσχετα με τον συγκεκριμένο νόμο είναι τα απολύτως βασικά στοιχεία σοβαρότητας, ευστάθειας και μακρόπνοης αντίληψης, που αποτελούν προϋποθέσεις αναμόρφωσης. Και συμμέτρως, η αυστηρή εφαρμογή των νόμων και κανόνων σ'όλους τους χώρους της ζωής και η ταχεία απόδοση της δικαιοσύνης συμπληρώνουν τις αναγκαίες συνθήκες.

Η βελτίωση των θεσμών απαιτεί αναδιοργάνωση του κράτους, με παράλληλη μείωση της κυβερνητικής πολυπλοκότητας και της πολυνομίας έτσι ώστε να ενισχύεται η διοικητική και θεσμική ευστάθεια. Η συγκέντρωση δραστηριοτήτων σε ομοιογενείς ομάδες, ο συντονισμός δράσεων, ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός, η συστηματική ανάπτυξη πολιτικής, η σταθερότητα του νομικού πλαισίου και η ενίσχυση της ρύθμισης των αγορών πρέπει να είναι τα νέα χαρακτηριστικά του ελληνικού κράτους. Είναι σαφές ότι η ισχυροποίηση των θεσμών θα καταστείλει την διαφθορά, θα διευκολύνει την ανάπτυξη και θα αυξήσει μακροπρόθεσμα την αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης. 

Μελέτη PWC: Έξι προτάσεις για να δουλέψει το Δημόσιο

Η επανάσταση του αυτονόητου ή αλλιώς πολλά μικρά βήματα είναι αυτό που ανέκαθεν χρειαζόταν και πολύ περισσότερο έχει ανάγκη σήμερα η Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα, προκειμένου να γίνει περισσότερο αποτελεσματική και να λειτουργήσει προς όφελος των πολιτών και να συνδράμει στη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος. Αν και η απόσταση μέχρι αυτήν την αποτελεσματική λειτουργία του Δημοσίου, μπορεί να χαρακτηριστεί και ως... βουνό, μελέτη της PWC που παρουσιάστηκε χθες με τίτλο "Η ενίσχυση των θεσμών βάση για την ανάπτυξη και την ευημερία" παρουσιάζει το... manual των πέντε προτάσεων – τομή που απαιτούνται για να δουλέψει καλύτερα το Δημόσιο. Πρόκειται για την ακρίβεια για 5 άξονες προτάσεων που αφορούν στην: 

•    Διοικητική ευστάθεια

•    Τη θεσμική ευστάθεια

•    Την ισχύ των νόμων

•    Το συντονισμό εντός της κυβέρνησης

•    Τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και την ανάπτυξη πολιτικής

•    Τη συστηματική παρακολούθηση και ρύθμιση των αγορών

Πιο αναλυτικά, τα ζητούμενα για να μπορέσει να λειτουργήσει καλύτερα η δημόσια διοίκηση σύμφωνα με τη μελέτη της PWC είναι:

Για τη διοικητική ευστάθεια η μελέτη σημειώνει την ανάγκη για εξάντληση της 4ετίας από τις κυβερνήσεις, τη διασφάλιση της συνέχειας της διοίκησης (για παράδειγμα τον ορισμό γενικών γραμματέων με θητεία και αξιολόγηση βάσει στόχων), το σταθερό φορολογικό σύστημα κ.α.

Για τη βελτίωση της ποιότητας του θεσμικού πλαισίου υπογραμμίζεται η σημασία της απλοποίησης και κωδικοποίησης όλων των ισχυόντων νόμων, η έκδοση λιγότερων και καλύτερων νόμων, η θέσπιση της υποχρέωσης κωδικοποίησης της αντίστοιχης νομοθεσίας, ως προϋπόθεση για την ψήφιση νέων νόμων ή τροποποιήσεων, η βελτίωση του πλαισίου για την καλή νομοθέτηση και η ενίσχυση της διαδικασίας της διαβούλευσης. Στην Μ. Βρετανία η επώαση των νόμων διαρκεί 18 – 54 μήνες όταν στην Ελλάδα ο αντίστοιχος χρόνος είναι από λίγες ώρες έως λίγες εβδομάδες. 

Για την ισχύ του νόμου η μελέτη σημειώνει τη σημασία της συνεχούς παρακολούθησης και επιβολής του νόμου αλλά και της επιτάχυνσης της επιβολής της δικαιοσύνης. Μεταξύ άλλων υπογραμμίζεται η σημασία της αυστηρής αστυνόμευσης, της αυστηρής παρακολούθησης των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων αλλά και η ενδυνάμωση της λειτουργίας και αποτελεσματικότητας των δικαστηρίων. Επίσης στην ίδια θεματική υπογραμμίζεται η ανάγκη για βελτίωση της ποιότητας εκτέλεσης των δημόσιων συμβάσεων αλλά και της προστασίας της ιδιοκτησίας.

Επίσης απαιτείται συστημική βελτίωση στη διαμόρφωση και το σχεδιασμό πολιτικών για την αποτελεσματική εφαρμογή τους, που να εστιάζει:

Στη στρατηγική (σχεδιασμός πολιτικών με μετρήσιμους στόχους, εσωτερικά τμήματα ανάπτυξης σε κάθε υπουργείο κλπ), τη διακυβέρνηση (προσδιορισμός αρμοδιοτήτων της Δημόσιας Διοίκησης, μετατροπή του κράτους σε διευκολυντή αντί για λειτουργό κλπ) τις διαδικασίες, τα υποστηρικτικά συστήματα, την οργάνωση και το ανθρώπινο δυναμικό, την αξιολόγηση της απόδοσης και το πλαίσιο χρηματοδότησης.

Όπως καταλήγει η μελέτη της PWC η βελτίωση των θεσμών αποτελεί προϋπόθεση μιας νέας αναπτυξιακής πορείας και απαιτεί αναδιοργάνωση του κράτους, με παράλληλη μείωση της κυβερνητικής πολυπλοκότητας και της πολυνομίας Η μελέτη προσθέτει ότι διοικητική και θεσμική ευστάθεια, συντονισμός και μακροπρόθεσμη αντίληψη ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης, στηρίζοντας την ανάπτυξη και διευρύνοντας την ευημερία. 

Σύμφωνα με τη μελέτη η συγκέντρωση κυβερνητικών λειτουργιών σε ομοιογενείς ομάδες, ο συντονισμός δράσεων, ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός, η συστηματική ανάπτυξη πολιτικής, η σταθερότητα του νομικού πλαισίου και η ενίσχυση της ρύθμισης των αγορών πρέπει να είναι τα νέα χαρακτηριστικά του ελληνικού κράτους

Τέλος όπως υπογραμμίζει η PWC, η ταχύτατη θεσμική αναμόρφωση συνιστά τον καλύτερο μηχανισμό ανάκτησης μιας μακροπρόθεσμης θετικής οικονομικής δυναμικής. 

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Πηγή - Πηγή